Over de schutting

Het hele welzijnsbeleid van de regering lijkt op het over de schutting gooien van verantwoordelijkheden. De jeugdzorg met de nieuwe Jeugdwet, overheveling van AWBZ-taken en de Participatiewet: de gemeenten ‘mogen’ het allemaal gaan doen, maar wel met jaarlijks totaal zo’n 2,5 miljard minder. Daar staat dan zogenaamd een investering van 50 miljoen tegenover.
    Steeds vaker duikt bij deze ‘discussie’ de term ‘over de schutting’ op. Ik herhaal dit ook maar, ik zet als het ware mijn handtekening tegen de onverantwoordelijke aanpak van VVD en PvdA.

Op het eerste gezicht lijkt het misschien mooi, welzijn en zorg naar de gemeenten. Tal van projecten lieten zien dat op wijkniveau met participerende burgers en werkers in de wijk heel veel bereikt kan worden. Maar de ene wijk is de andere niet, en als alles op een koopje moet zullen tal van mensen in de steek worden gelaten, ouderen, gehandicapten, kinderen en anderen. Er wordt misbruik gemaakt van goede en leerzame voorbeelden als men nu beweert dat ‘alles’ zomaar in de wijk kan gebeuren.

De jeugdzorg is zeker een grote zorg. Gemeenten zeggen dat zij de jeugdzorg wel voor hun rekening willen nemen, maar niet als het zó moet, met een grote bezuinigingsopdracht er direct bij. Dan nog geeft dit een vals beeld. Gemeenten kunnen zorg goed organiseren of slecht organiseren, maar makkelijk is dit nooit.
    Als we eens vergelijkenderwijs kijken naar het onderwijs. Gemeenten waren voor het basisonderwijs en voor een groot deel van het voortgezet onderwijs verantwoordelijk, maar hebben bijna allemaal hun handen ervan afgetrokken, onder het motto van verzelfstandiging en eigen verantwoordelijkheid voor de sector. Waar problemen zijn ontstaan, riepen gemeenten vervolgens maar al te vaak dat zij er niet meer voor verantwoordelijk zijn.
      Zo gauw gemeenten ontdekken dat de jeugdzorg heel complex is, vele moeilijkheden, compartimenten, verantwoordelijkheden en regels kent, en hierbij een schaarste aan de benodigde deskundigheden bestaat, zullen ze dan niet als de wiedeweerga de jeugdzorg ook ‘op afstand’ willen zetten?
      Kan een gemeenteraad die nu verantwoordelijk wordt, in zo’n korte tijd dit allemaal werkelijk overzien? Er zijn bestuurders die nu zeggen dat die gemeenteraden te weinig deskundig zijn, maar dit klinkt als het gelijk al wegduiken voor de eigen verantwoordelijkheid om een manier te vinden het wel begrijpelijk te maken. Makkelijk wordt dit echter zeker niet.

Een lang verhaal hierover leidt af. Bij alle grote operaties als het overhevelen van deskundigheden op dure en complexe gebieden, is veel aandacht, visie, draagvlak en vooral een goede inschakeling van de deskundige werkers zelf en van bewoners of gebruikers nodig. Een dergelijk situatie ontbreekt nog volledig. Daarom moeten deze operaties ook niet een jaar opgeschort worden, maar gestopt. Verplaats verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg eventueel pas naar gemeenten als alles goed draait en verwacht niet dat de gemeenten het ‘zomaar’ beter zullen doen.
      Van onderop kan veel goeds bereikt worden. Met misschien op de duur hetzelfde resultaat als nu wordt gepropageerd. Dat gemeenten het allemaal wel goed zullen doen als de bezuiniging maar wat minder worden, is echter een grote illusie, op z’n mooist een onbewezen stelling. Dat alom de participatie zal toenemen is evenzeer een schijn. Participatie of burgerkracht, in talloze verschijningsvormen, bestaat en kan nog veel beter of vaker, maar participatiedwang is nep. Er bestaat niet overal zomaar een echte welgemeende participatie, daar moet langdurig aan worden gewerkt.