Meer eenheid op links? Je kunt het ook nooit goed doen in dit land ...

GroenLinks en de Partij van de Arbeid spreken af elkaar stevig bij de hand te houden als het gaat om de kabinetsformatie. Niet onlogisch in het parlement. Geen mens kan nog ontkennen dat er dringende sociale vragen en bovendien het hele klimaat aan de orde zijn. Elke bijdrage aan meer stevige politieke standpunten en massa-acties zijn welkom, neen, noodzakelijk.

Maar wat een gemekker in dit land als het thema ‘de linkse eenheid’ aan de orde komt. Zie de kranten en wat een visies, de ene journalist weet het nog beter dan de andere. Terwijl het toch zo moeilijk niet is.
      Om politiek gewicht te krijgen zijn macht en massa nodig, daar loopt de politicus tegenaan wanneer de kiezer hem/haar met weinig macht bekleedt maar wel voor grote structurele opgaven stelt. Dan staan verschillende wegen open, zoals meer en hechter samen te werken op links.

Wanneer je dan die afslag neemt zijn er nog verschillende opties open. Bijvoorbeeld soms de mislukking accepteren en zeggen dat je het inderdaad maar niet zo moet doen.
      Of liever omgekeerd, juist geen mislukking accepteren en werken aan meer massa, zoals massa-acties voor sociale gerechtigheid en hogere lonen, en ondersteund door die actie met vakbonden, partijen en organisaties sterkere standpunten en visies ontwikkelen.
       En dát standpunt, wie is daarvoor verantwoordelijk? Daar wringt hem de schoen. De politici die proberen van de eenheid iets te maken krijgen vanuit de media (etc.) emmers vol ‘beren op de weg’ mee, alsof zij dat allemaal op hun eentje zouden moeten oplossen. Alsof politiek slechts door die krantensnippers wordt bepaald.

Dergelijke posities moeten overstegen worden. De linkse politiek van GroenLinks, PvdA, SP, BIJ1 (enzovoort) moet worden aangejaagd door acties, jongerenbewegingen, vakbonden enzovoort. Je kunt politiek nooit alleen maar overlaten aan enkele individuen, maar moet hen ondersteunen, inhoudelijk en door versterking van het politieke gewicht. En dus acties voeren tegen het rechtse neoliberalisme dat in de Nederlandse en Europese politiek nog altijd stevig de boventoon voert. ‘Een week staken tegen Rutte’ bijvoorbeeld.

In mijn boek ‘Actief socialisme en vrijheid’ pleit ik op basis van de machtsanalyses van vroegere filosofen en politici – Karl Marx voorop – voor hechtere samenwerking van links. Twee politici in de Kamer krijgen die alleen niet voor elkaar, maar een maatschappelijke actie en steun voor een dergelijke lijn wél.
      Daarom zul je mij geen cynische opmerkingen horen maken over het zogenaamde debat nu. Laten de PvdA en GroenLinks samen optrekken in de formatie en steun hen. En waar het mis gaat komt de kritiek vanzelf wel weer aanzwellen. En ook dat gaat wel weer over. De beweging moet de politiek scherp houden, dát vooral blijft aan de orde. En links, inclusief de vakbeweging, solidariteitscomités en de milieuorganisaties, zullen samen verder moeten, in welke vorm dan ook.

Mijn boek hierover zegt onder meer (pag. 135): ‘Het verhaal over macht is niet vrijblijvend. ‘Macht’ vinden sommigen vaak negatief klinken, ‘vrijheid’ een stuk mooier. Maar beide zijn innig verbonden, binnen het speelveld van maatschappelijke verhoudingen, dat zelf ook weer in beweging is. Je kunt ook niet meedoen, dan verspil je macht en daarmee een deel van de vrijheid.’

Boek: Jasper Schaaf, Actief socialisme en vrijheid, Pleidooi voor hechtere linkse politiek, Doorbreek de vanzelfsprekendheid, Uitgeverij Damon, Eindhoven 2018, ISBN 9789463401425

Het boek is te koop in de boekhandel, bij de uitgever (internet) en bij de auteur

 

Bosbranden en helikopters – Kunnen de Verenigde Naties niet meer doen?

Greenpeace voert momenteel actie tegen de ontbossing, met name die ontstaat door de vele grote bosbranden en de sloop van het woud en bossen uit winstbejag, waardoor nog meer bosbranden ontstaan. Een belangrijke actie, lijkt me, gezien het structurele geweld tegen de aarde en het leven dat hier in het geding is. Daar tegenover moet een maximale inzet bestaan de ‘doelen van Parijs’ te halen.
    Steun deze actie dus, zie https://steun.greenpeace.nl/bosbranden

Deze petitie wordt door Greenpeace kort en krachtig onderbouwd. Bedrijven moeten stoppen met commercie die ten koste van de bossen gaat. Natuur, klimaat en mensen centraal. Bestaand bos goed beschermen, samen met natuuractivisten en de inheemse bevolking.

Een aantal jaren geleden schreef ik een weblog van ongeveer dezelfde strekking. Daarbij noemde ik nog een andere mogelijkheid, gericht op preventie. Kort ervoor had ik in Portugal op vrij korte afstand een (niet al te grote) bosbrand zien woeden. Om te blussen vloog een blusvliegtuig of helikopter af en aan. Nou ja, ‘af en aan’, er was kennelijk maar één toestel beschikbaar, die steeds weer water uit zee opschepte. Dat werkte wel, maar had dat niet veel sneller gekund met meer vliegtuigen?
    En dat speelt nu steeds weer, met al die grote bos- en natuurbranden in de VS, Rusland (m.n. Siberië), Griekenland, Frankrijk en noem maar op. Wanneer ondanks lokale preventieve maatregelen er toch een bosbrand ontstaat, waarom zijn er dan niet veel meer blusvliegtuigen direct inzetbaar?
    Ik pleit dus voor meer vliegtuigen, maar wél goede. Laat in de Verenigde Naties afgesproken worden dat elk land naar rato over goede blusvliegtuigen moet beschikken, die direct, over de grenzen, inzetbaar zijn. Zodat veel sneller en massaler geblust kan worden.
    Bijkomstig voordeel is dan ook nog dat een dergelijke blus-samenwerking een internationaal karakter krijgt, dus ook het aspect van vrede voor de natuur, de mens en de dieren zichtbaar wordt, dus als vredesactie kan werken. Samenwerken voor het leven.

Kortom, een actiepunt dat met elke actie voor behoud van het woud genoemd mag worden. Tot het werkt.

Een bijzondere politieke drogreden

In de krant werd kortgeleden een Europarlementariër aangehaald die zei: ‘Vissers zijn de oudste gebruikers van de zee en daarom moeten zij een beslissende stem krijgen als er windmolenparken op zee worden gebouwd.’ Wie het was of van welke partij doet hier niet zoveel toe, want vele politici hadden dit kunnen zeggen. Klinkt niet zo gek, nietwaar?

Toch is het een drogredenering in verschillende categorieën. Er is sprake van een misleidende nadruk of van een argument ‘op de persoon’, dus een argument ‘ad hominem’. De democratische rechten van de visser worden ver boven die van de rest van het volk opgetild door het stevige ‘daarom’. De ouderdom van de professie wint het dan van de moderne rechten en plichten bij het maken van belangrijke klimaatkeuzes, die een hele toekomst voor velen kunnen gaan bepalen.

Met dit argument is iets bijzonders aan de hand. Het is een drogreden door het sterk benadrukte ‘daarom’ dat de visser boven de politiek en het volk optilt. En drogredenen gelden toch als ongerechtvaardigd? Tegelijk is het een argument dat tal van politici en burgers juist wél als waar of gerechtvaardigd zullen erkennen.
    Het bijzondere van dit argument is de ingebouwde historische afweging. Oeroude gebruikers hoeven toch niet zomaar hun recht te verliezen? Ooit ons bezit of onze grond, en dus …?

Er bestaan tal van vergelijkbare constructies die niet zomaar geaccepteerd zullen worden, althans niet door iedereen, en wellicht door anderen juist weer wel, afhankelijk hoe de voorgeschiedenis meetelt. Of nog dichter bij huis, afhankelijk van het belang dat met men er vandaag de dag bij heeft.
    Zo ontmoette ik een keer een Rus die heilig overtuigd was van de noodzaak de oude tsaristische idealen van een verenigde wereld onder Russische leiding een nieuw leven in te blazen. Een weldoen voor alle volkeren en ook de heer Poetin lijkt dat historische argument graag mee te laten tellen bij tal van conflicten waarin het vermeende Russische belang meespeelt. Een historische vrijbrief voor het heden.
      Of de Chinezen noemen soms de (ongeveer) honderdjarige koloniale onderdrukking in redeneringen die erop neer komen dat de volkeren aan de randen van China de hegemonie van dat land blijvend moeten erkennen. Herstel van wat eens bestond. Het leidt tot sociale strijd op basis van vroegere historische en politieke frustraties.
      Of neem het argument dat veel Israëli’s hanteren als basis van het recht Palestijnen van hun land te verdrijven. Herstel van was eens bestond of slechts gedroomd was? Het land was al van ons ook al waren we er nooit geweest.

Het historische argument is dus enerzijds een drogreden over wie wat mag zeggen over een vroegere of bestaande situatie die de toekomst zou moeten bepalen. Anderzijds duidt het op realistische overwegingen, die sterk kunnen zijn, maar nog niet direct een juist moreel of technologisch oordeel inhouden, omdat er nog meer – hogere, urgentere, meer algemene, of morele – aspecten tellen. Daarbij spelen macht en recht vaak ingewikkeld mee.
    Veel redeneringen kun je ook omkeren en zo kun je bijvoorbeeld het oude verloren recht historisch diskwalificeren. Belangen mogen toch meetellen, mits in de juiste proportie bezien? Misschien ontstaat de best belegen boterham voor de vissers van Nederland voorlopig wel door mee te werken aan offshore activiteiten, gericht op de nabije toekomst van velen.

Al met al herkennen we in bovengenoemde uitspraak aspecten van de drogredenering én een politiek veel gebruikte vorm van historische accentuering en (sentimenteel) overtuigen. ‘Onlogisch’ is dus niet hetzelfde als ‘betekenisloos’. De belangen van de vissers moeten meegewogen worden bij de maatregelen die zich richten op het aanpakken van de klimaatcrisis, maar wel met het juiste gewicht tussen alle meespelende belangen, de bijzondere en de algemene.
    De logica of retorica toont haar rijkdom hier in een drogreden die soms deels toch opgaat, in ieder geval vaak wel aanspreekt, dus politiek effect heeft. De slimme politicus of activist zal hier rekening mee houden.
      En hopelijk toont de oudste gebruiker van de zee zich een waardige gebruiker.