‘Wat zich manifesteert, is eigenlijk een beweging die strijdt voor regeneratie.’ (pag. 492)
Actie voor het klimaat – legio mogelijkheden
Net nu ik me weer over Naomi Kleins ‘No time’ buig brengt De Volkskrant (24 febr. 2015) het volgende nieuws: ‘Klimaatscepticus verzweeg banden met kolenindustrie’. De Amerikaanse zogenaamd prominente klimaatscepticus dr. Willie Soon liet zich vorstelijk betalen door ExxonMobil en het American Petroleum Institute, en nog zo wat.
Paradoxaal, hoe kan een bedrieger prominent zijn? Of bedriegen de media ons hier met hun bloemrijke taal? Wat maakt een mens prominent?
Voor wie Klein leest is dit geen nieuws. ‘No time’ is goed gedocumenteerd. Bedriegers, klimaatsceptici, van het werkelijke vraagstuk afleidende wetenschappelijke manoeuvres van geo-engineering, miljardairs die spelen voor groene weldoener, maar hun eigen voordeel beslist niet vergeten, en vooral de vele echt relevante feiten van klimaat en milieu worden uitvoerig besproken.
De samenhangende feiten die de onmogelijkheid laten zien om de klimaatcrisis op te lossen met de neoliberale vrijhandel en politiek, zijn overtuigend. Dit raakt de sociale politiek ofwel het gebrek hieraan. Er bestaat een sterke correlatie tussen lage lonen en hoge emissies: ‘… naar blijkt gaan uitbuiting van arbeiders en uitbuiting van de planeet hand in hand.’ (pag. 101)
Hoe hard de alarmbel ook klinkt, de toon is niet alleen maar pessimistisch. Een groot deel van het boek is gewijd aan de vele acties van lokale bevolkingen tegen het ongebreideld slopen van de natuurlijke omgeving en winnen van fossiele brandstoffen. Klein ziet successen en telt die bewegingen als het ware bij elkaar op. Dan komt een grote macht in beeld.
Zij toont hierbij historisch besef en wijst erop dat in de 20e eeuw de structurele crises niet opgelost konden worden zonder een massabeweging: ‘Essentieel was de opbouw van een stevige massabeweging die in staat was de verdedigers van de falende status-quo het hoofd te bieden en een aanzienlijk groter deel van de economische koek op te eisen.’ (pag. 19)
De nadruk op de acties van lokale bevolkingsgroepen, die dus van onderop ontstaan, is belangrijk. Er bestaat een relatie tussen verbondenheid met de grond, met de beleving van de aarde in de eigen omgeving, en de bereidheid te strijden tegen rücksichtsloze exploitatie en vernietiging. Het gaat dan met name ook om ‘de rechten van inheemse groepen om zo het exploiteren van hulpbronnen tegen te gaan.’ (pag. 412).
Veel voorbeelden passeren dan de revue van inheemse groepen die in Afrika en vooral in de VS en Canada strijden tegen olieconcerns e.a. Omgekeerd wijst Klein op groepen in Europa, zoals in Duitsland, die hernieuwbare energie winnen op basis van eigen initiatief en zeggenschap. Er bestaat een relatie tussen grond en een uitgebalanceerd leven, zou je kunnen zeggen.
Zonder dat Groningen genoemd wordt komt de problematiek van wingewesten en aardbevingen aan de orde. Klein spreekt over ‘offerzones’, wegwerpregio’s, vaak dunbevolkte gebieden waar de fossiele brandstofwinning ongebreideld haar gang meent te kunnen gaan. Deze gebieden hebben een aantal kenmerken gemeen: ‘Het waren arme gebieden. Afgelegen gebieden. Gebieden waarvan de bewoners geen politieke invloed hadden, …’ (pag. 346-347) Enzovoort, natuurlijk met regionale verschillen, maar steevast buiten de gebieden waar de politieke en economische macht geconcentreerd is.
Een concreet idee om weer greep te krijgen op de energie, de uitstoot en de realisering van alternatieven, is eenvoudig: ‘Waarom niet gekeken naar (…) het terugdraaien van privatiseringen om weer zeggenschap over onze energienetwerken te krijgen?’ (pag. 317). Of over de hele energiesector die in handen is van multinationale concerns?
Helemaal eenvoudig is dit natuurlijk niet, want het gaat om macht, en om Europa, de vrijhandelsverdragen enzovoort. Dat maakt het des te urgenter het hier wél over te hebben. De behaalde resultaten van de acties die Klein laat zien, tonen een optimisme, dat bijdraagt uit te sluiten te denken dat wat je ook doet, het allemaal toch niet helpt.
Onder het motto ‘Driewerf Naomi Klein’ drie blogs, waarvan er nog een volgt:
1 Kapitalisme versus het klimaat
2 Actie voor het klimaat – legio mogelijkheden
3 Macht, samenwerking en de noodzakelijke concretisering van de strategie
Naomi Klein, No time, Verander nu, voor het klimaat alles verandert, Uitgeverij De Geus, Breda 2014, ISBN 978-90-445-3376-7
