Op de website Solidariteit.nl speelt momenteel de discussie over de (on)mogelijkheid van een solidaire actieve vakbondslijn en de positie van Nederlandse arbeiders en migranten. Wim van Noort bepleit op 3 november jl. een drastische inperking van de instroom van buitenlandse arbeiders. Een strikt migratiebeleid is zijns inziens nodig om verdere uitholling van de arbeidsvoorwaarden van werknemers te voorkomen. Het gaat Van Noort hierbij om veel meer: het rechtspopulisme de wind uit de zeilen te nemen en om een positieverbetering van alle werknemers die nu al in Nederland werken.
De redactie van Solidariteit.nl reageert op 17 november met een stevige kop die wijst op het risico dat een visie die spoort met de rechtse ideologie van migratiebeperking kan neerkomen op het toegeven aan rechtspopulisme. Ook is zij van mening dat het antwoord op de vraag over nadelen van de instroom van niet-Nederlanders die op zoek zijn naar vrijheid en positieverbetering niet de eerste zorg is voor ‘links’ en de vakbeweging.
Dit kort gezegd, men leze alle argumenten, overwegingen en conclusies op Solidariteit.nl.
De brede overwegingen van Van Noort zijn me sympathiek, maar in de afweging en conclusies lijkt mij voor een linkse politiek, zeker voor een vakbondspolitiek de conclusie van de redactie sterker. Toch is een antwoord of reactie op het centrale statement van Van Noort belangrijk, namelijk op de uitspraak: ‘Een strikt immigratiebeleid is nodig om een verdere uitholling van de arbeidsvoorwaarden te voorkomen.’
Over deze koppeling van een immigratiebeleid en de uitholling van arbeidsvoorwaarden is wel een boek te schrijven, zij het dat dit misschien al wel is geschreven, als ik denk aan Marx’ ‘Loon, prijs en winst’. Het ging toen in 1865 in de discussie binnen de Eerste Internationale om het idee dat arbeiders lonen en rechten zouden moeten inleveren om hun werk te kunnen behouden. Marx acht dat onwenselijk en een verkeerde vraagstelling, een verliezersstrategie. Zouden dan nu de Nederlandse werkers voldoende banen krijgen, wanneer zij andere arbeiders uitsluiten? Is dat dan solidariteit en leidt dit voor hen tot een sterkere positie?
Opmerkelijk is vooral dat in deze discussie over het vraagstuk van werk, rechten en migratie de rol en mogelijkheden van de vakbeweging niet centraal staan, maar deze in genoemde bewering als het ware afhankelijk worden van een ‘migratiebeleid’. En daarmee dus van de Nederlandse politieke partijen (?). Dat is zeker voor de korte termijn geen rooskleurig perspectief. En wat stel ik me voor bij zo’n beleid? Op z’n mooist één met tal van escapes, verdoezelingen wanneer dat malafide werkgevers beter uitkomt en een berg bureaucratie en repressie.
Al met al lijkt het onwenselijk deze discussie alleen of voornamelijk te voeren aan de hand van de vraag of buitenlandse arbeiders uitgesloten moeten worden of langs de lijn van ons geweten: discrimineer ik nu wel of niet? Daar verstrik je je in zonder een stap verder te komen.
Een betere aanpak is de omgekeerde, zeker ook niet makkelijk: de prijs van de arbeid moet omhoog. Hogere lonen, korter werken, gelijk loon voor gelijk werk, geen versoepeling ontslagrecht, (mede)zeggenschap, heldere en goede CAO’s en controle op de naleving. En liefst tegelijk een sterk gezamenlijk internationaal optreden van de vakbeweging in diverse landen om ook elders de lonen te verhogen en ontduiking van CAO’s te bestrijden. Dan wordt blijven werken in andere landen ook aantrekkelijker. Bij stevige bindende en gecontroleerde arbeidsvoorwaarden verdwijnt veel zo niet alles van het voordeel voor werkgevers om vooral arbeiders uit andere landen aan te nemen. Dan ontstaat per saldo een vrolijker en socialer beeld.
Van Noort wijst terecht op het kankeren en cynisme onder veel mensen, ook in de bedrijven. Juist daarom moet echter een verliezersstrategie worden uitgesloten. Het is weer tijd voor looneisen, voor betere werkomstandigheden, en om de voordelen van digitalisering en slimme productiemogelijkheden eindelijk ook eens aan de werknemers toe te delen. In een cynische en chaotische tijd is dit niet makkelijk, maar juist daarom moet het verhaal dat ‘links’ biedt niet denken in termen van inperking van rechten, maar van uitbreiding ervan. Schijnoplossingen versterken het cynisme op den duur nog veel meer.
Kortom, keer de bovengenoemde uitspraak maar om: tegen alle uitholling van de arbeidsvoorwaarden van werknemers, óók om een onzinnig en conservatief migratiebeleid te voorkomen.
Geïnteresseerd in deze thematiek? Zie www.solidariteit.nl
Ga naar de FNV-actie op 30 november a.s., zie www.koopkrachtenechtebanen.nl
