Klimaat, ongelijkheid, 2019

Welkom in 2019. Met de opwarming van de aarde als tikkende tijdbom. Werk aan de winkel! Het getik wordt nu wel gehoord. Maakt dat het makkelijker?
    Het is een oude politieke truc: erkennen dat het anders moet, en dan afleiden, bagatelliseren, en vooral de taal & logica van de ‘tegenstander’ overnemen. Eerst werden de gevolgen van de opwarming niet gezien, ontkend, het zou wetenschappelijk niet bewezen zijn. Dat durven weinigen nog te zeggen. Maar bagatelliseren kan nog wel, je hoeft niet in paniek te raken, het duurt allemaal nog een poosje. Toch?
    Een poosje, klinkt bijna alsof het zo maar terug kan. Beter is luidkeels en overal, én zakelijk en goed onderbouwd te stellen dat er inderdaad veel werk aan de winkel is. En er wel haast bij is, desnoods voor tijdelijke noodmaatregelen. En misschien bepaalde luxe voor kortere of langere tijd verminderd zal worden.

Er is nog geen ‘klimaatakkoord’, ja inderdaad zo ziet vertraging eruit, het traineren, het kijken naar de anderen. Wegkijken, terwijl je doet alsof je meedoet. De woorden gebruiken, maar de daden achterwege laten.
      Het bedrijfsleven wil geen klimaatheffing. Terwijl hoognodig alle middelen moeten worden ingezet. Niet alleen vanwege de opwarming. De biodiversiteit ‘redden’, de vervuilingen aanpakken, de ruimte die de natuur biedt ze groot mogelijk houden. Laten zien hoe belangrijk dat is, veel varianten in de natuurlijke ontwikkeling mogelijk maken en dat zo houden.
      Dus de strijd aangaan waar dat nodig is, met juridische middelen, zo nodig massa-acties. En nog veel meer doen, met onderwijs hierover, theater, zang en discussie.

Wat te doen? Welke ingrediënten? En de kosten ervan? Natuurlijk, de bedrijven ‘mochten’ jarenlang vervuilen, zij hielden zich aan de regels. Nou ja, zij bepaalden die vooral zelf. Dat moet nu anders, de staat, de overheid, overheden, ook in groter verband, moeten stevig de regie nemen. Nieuwe regels en actie waar nodig.
    Verhoog de lonen, én laat tegelijk wie het betalen kan betalen. Waar het kapitaal zit, in bedrijven, banken en de grote vermogens, laat ze betalen. Bovendien goed opletten bij termen als transitie en klimaatrechtvaardigheid, voor je het weet worden dergelijke slogans gekaapt.
      Uitstel van actie is echter zeker onrechtvaardig, want dan zijn de komende generaties de dupe. Daarvoor bestaat geen rechtvaardiging.

Klimaattafels en ander klimaatmeubilair? Zorg liever voor een permanent democratisch proces. Niet eerst de plannen en het volk in angstige afwachting laten wat die als burger geacht wordt te doen. Van meet af aan heldere hooggestemde doelen, en óók van meet af aan de mensen daarbij betrekken. Niet beloven wat irreëel is, wel laten zien wat echt nodig is.
      Ook hier telt bestaande ongelijkheid. Ongelijkheid betekent niet alleen dat de een meer macht en middelen heeft dan de ander, dan een bedrijf, overheid of persoon. Ongelijkheid betekent ook dat niet ieder eraan te pas komt als het gaat om moeilijke maatregelen. De politiek moet de regie nemen, maar er kan tegelijk veel meer gezamenlijk worden besproken en besloten dan vaak wordt gesuggereerd.

Daarbij telt ook: niet de verantwoordelijkheden over de schutting kieperen. De gemeenten en de burgers, natuurlijk moeten die niet stilzitten, maar zij kunnen niet alle lasten dragen wanneer veel grotere acties nodig zijn, zoals sluiting van vervuilende centrales of het niet langer door laten gaan van de productie van vervuilende auto’s. Er is visie nodig op de schaalniveaus en verantwoordelijkheidsniveaus waarop iets speelt en hoe daarover kan worden beslist. En ook die visies moeten aan democratische processen worden onderworpen. Als dat goed gebeurt lopen de processen niet langzamer, maar eerder sneller.
    Windmolens zijn zo’n punt waar zoveel tegenstrijdige belangen en visies bestaan, dat een veelzijdig en gelaagd proces nodig is. Wetenschappelijk biologisch en technologisch én met betrokkenen, zowel als het gaat om de zee, om het land en om de lucht natuurlijk. Houdt daarbij rekening met de noodzaak van omkeerbaarheid van maatregelen. Een zonnepaneel kan weer worden opgeruimd, maar geldt dit voor alles?

Communicatie. Wordt bij beleid niet vaak gezegd dat alles draait om communicatie? Laat ook zien dat biodiversiteit vaak iets moois is, dat het waarde heeft, dat ontwikkelingen ruimte moeten krijgen. Laat bovendien zien dat het niet alleen om kosten gaat, maar ook om baten. Er is een wereld te winnen, terwijl nu de zorgen, te grote passiviteit en zelfs machtspolitiek dreigen te overwinnen.
    Kan in een kapitalistische wereld het klimaat, de aarde worden gered? Dat is maar zeer de vraag. De ideologie telt ook, de logica van het eigen gelijk en het ongelijk. Zo ook de ethiek van het ingrijpen, is dat sociaal of slechts persoonlijk gericht? Waar je ook staat, laat die positie zien, bepaal wat je kunt en moet doen en wat niet. Als bedrijven niet mee willen bewegen, of traineren, mogen en moeten ze worden aangepakt.

Er zijn tal van manieren om te beperkte verhalen groter en helderder te maken. Een sterkere overheid en een omkering van de deregulering zal nodig zijn. Maar wie het daar mee oneens is kan laten zien dat dit niet zo is. Toon dat dan aan door voorop te lopen, door verantwoordelijkheid te nemen en met goede resultaten voor de dag te komen.
    Het is niet erg te laten zien dat de groeiende financiële en sociale ongelijkheid een rem is op een positieve ontwikkeling en op oplossingen voor ecologische bedreigingen. Dat maakt de politiek niet eenvoudiger, maar wel urgenter.
      Doen wat er gedaan moet worden. De natuur, de zwaar bedreigde biodiversiteit en de opwarming laten de urgentie zien. Welke mix van machten en belangen de overhand ook krijgt de komende tijd, stilzitten is geen optie.

Er bestaat door de grote schaal van de klimaatproblemen een enorme spanning tussen een permanent, sterk basaal democratisch proces en de noodzaak een sterke politieke regie te voeren die leidt tot spoedige daadwerkelijke resultaten.
      Maar dat is niet erg, je hoeft niet in zo’n spanningsveld rond te blijven dolen. Tijdig starten en grondig de consequenties van keuzes en te verwachten processen laten zien kunnen heel veel oplossen.

Mensen willen wel meedenken en zelfs onaantrekkelijke keuzes maken, maar blijven dat alleen doen als ze in elke fase ook serieus genomen worden en er nooit relevante informatie wordt achtergehouden. Ingewikkeldheden kunnen goed worden uitgelegd en besproken.
      Bovendien, van de andere kant bezien, er bestaan zoveel mogelijkheden. Bijna niets verandert zonder ingrijpen, handelen en strijd. Maar soms door bewust niets te doen. Welkom in 2019, welkom 2019.