‘Inderdaad staat de internationale belijdenis van het socialistisch programma nog oneindig diep beneden die van de vrijhandelspartij.’
Karl Marx
Bij het verschijnen van mijn laatste boek ‘Het speelveld van de vrijheid’ heb ik gezegd dat dit, samen met enkele essays, een voorzet is voor een uitgebreider werk over het thema vrijheid en macht. Op mijn website www.jasperschaaf.nl is hierover meer te lezen. Genoemde datum van verschijnen is 2018.
Inmiddels is de opzet wat veranderd. In principe hetzelfde thema, maar dan niet zozeer een uitbreiding en verdieping van staatsfilosofen, maar een uitwerking die gericht is op de praktische politiek. Het nieuwe thema wordt voor een groot deel bepaald door de machtsvraag: hoe kunnen socialistische en progressieve bewegingen duurzaam meer invloed uitoefenen? Dat brengt de analyse vooral ook op de vraag naar samenbundeling van krachten.
Het klinkt wat zwaar en is een oud thema. Zie het motto hierboven. Marx vond al dat het socialistisch programma te zwak werd uitgedragen door de arbeidersbeweging. En het slotmotto van ‘Het communistisch manifest’ riep ook al op tot eenheid van de arbeiders. Dat is zo actueel als wat. En ook zo lastig als toen.
Het thema is wat veranderd, maar 2018 is nog altijd in beeld. Het boek wordt niet zo omvangrijk als eerder bedoeld. Er zijn vrij korte apart leesbare hoofdstukken in de maak.
Als kleine impressie een kort stukje (nog ongecorrigeerde) concepttekst uit hoofdstuk 15 Kunnen linkse mensen eigenlijk wel samenwerken?
------ Dit boek is hopeloos naïef. Ieder actief en dan samenwerken? Nooit kwam in Nederland een stevige, langdurige samenwerking tussen uiteenlopende socialistische en maatschappijkritische groepen en partijen echt van de grond. Nu opeens wel met behulp van een dun boekje? Dat kan niet.
Als ik iemand vertel wat ik bezig ben te schrijven is dát ook direct de eerste reactie. Soms met een opsomming erbij van wie en wat er in de politiek allemaal niet deugt. Voorbeelden te over, uit de parlementaire politiek en het randgebeuren. Voorbeelden van ver weg, zoals Den Haag, en van dichtbij, de onbetrouwbaarheid heeft men zelf meegemaakt. Moet ‘ik’ met die lapzwansen samenwerken? De term verrader valt nog net niet. En weet je nog wat ze toen geflikt hebben ...? Ik ben niet voor niets van partij veranderd. Of noem je dat soms socialisten …? Vul het verder maar in.
Zo kun je je langdurig met onderling getwist bezighouden en wat blijft er dan van de strijd over, waar resulteert dat in?
Het kan dus niet. De consequentie is dat de gemarginaliseerde politiek van links voor een groot deel gewoon blijft bestaan. Partijen en groepen blijven vanuit hun eigen min of meer heldere gelijk redeneren en hebben gerust wel wat politieke invloed. Een beetje gewicht in de schaal, maar in de kern blijft veel van het sociaaleconomische stelsel vrijwel onaangetast. Liberalen doen dat slimmer, daar wijst Marx al op: ‘Inderdaad staat de internationale belijdenis van het programma nog oneindig diep beneden die van de vrijhandelspartij.’ Het socialistisch programma kan niet tippen aan de eenheid in de koers van het kapitaal.
Kapitalisten concurreren elkaar de tent uit, maar vormen politiek vaak een duidelijke eenheid. Zie hun op internationale schaal bestaande eensgezindheid van de huidige neoliberale koers. Een beetje bijspijkeren mag gerust, want de koers blijft toch onaangetast. Marx is in ‘Kritiek op het programma van Gotha’ en ‘Loon, prijs en winst’ hard in zijn kritiek op de arbeidersbeweging, misschien ook uit teleurstelling. Hij uit dit openlijk, terwijl hij heel goed beseft dat hij zelf deel uitmaakt van de leiding. ------
Als impressie ook de titels van een paar geplande hoofdstukken. Zoals het nu lijkt komen er 18 hoofdstukken in. Enkele titels ervan:
1 De stelling ‘Een betere en socialere samenleving is mogelijk.’ Logisch toch?
2 Aristoteles en de actualiteit
4 Klimaat, evolutie en maatschappijvisie
7 Hegel, Feuerbach, Marx, de maatschappelijke vervreemding en het klimaat
8 Een kanttekening bij Marx’ werk en Marx-interpretaties
De twee historische pijlers voor een structureel socialer perspectief
10 Geschiedenis, democratie, Rosa Luxemburg en de actualiteit
De drie politieke pijlers van een strijdbare democratische socialistische partij
11 De neutrale mens, zijn wereld en de vervreemding
14 Het speelveld van de vrijheid en het proletariaat van nu
Verspilde macht, ofwel Een dubbel appèl om mee te doen
16 Het vanzelfsprekende opheffen – Inzet, macht, structuur, Machiavelli en Spinoza
Het is nog even wachten dus en als er vragen over zijn, stuur een mail. En zeker in 2018 hoor je er meer over.
Bron van het citaat van Marx: Karl Marx, Kritik des Gothaer Programms, in Marx Engels Werke, deel 19, Berlin 1976, p. 24.
Informatie over mijn boeken, zie de website www.jasperschaaf.nl
