Verkiezingen VS. Verbazing, de wereld in de war? Is deze verbazing zelf niet verbazingwekkend? Het is mondiaal gezien crisis, diepe economische en sociale crisis sinds 2008. Het wegpoetsen van sommige oneffenheden heeft het gevoel van crisis en uitzichtloosheid bij velen, niet weggenomen. Dit gevoel zoekt een uitweg, dat kan niet anders.
Marx’ visie op de geschiedenis en de toekomst kent geen kant-en-klare voorspellingen of oplossingen. Wel twee elementen die ertoe doen.
Het eerste is, dat op den duur diepe vrijwel onoplosbare crises in het kapitalisme mogelijk en zelfs waarschijnlijk zijn (en niet meer dan dat).
Het tweede dat het proletariaat, zeg maar de arbeidersklasse, het welbewuste deel van de werkenden en werklozen, goed genoeg georganiseerd dient te zijn om in een dergelijke situatie een sociale stap naar voren te maken. Sociaal, socialistisch, progressief, voor alle mensen.
Het eerste lijkt het geval, aan het tweede wordt volstrekt niet voldaan. Dan is crisis vooral chaos, onhelder en risicovol. Crisis en crises.
Over de crisis schrijft Marx onder meer in ‘Het kapitaal’. Over de noodzaak zich te verenigen, zich goed te organiseren schrijven Karl Marx en Friedrich Engels in ‘Het communistisch manifest’.
Aan het eind van hoofdstuk 24 van ‘Het kapitaal’ staat:
‘De centralisatie van de productiemiddelen en de vermaatschappelijking van de arbeid bereiken een punt, waarop zij onverenigbaar worden met hun kapitalistisch omhulsel. Dit omhulsel wordt verbrijzeld. Het laatste uur van het kapitalistisch privaatbezit heeft geslagen. De onteigenaars worden onteigend.’
Aan het eind van ‘Het communistisch manifest’ staat:
‘De communisten werken (…) overal aan de vereniging en het onderling eens worden van de democratische partijen van alle landen. De communisten versmaden het, hun opvattingen en oogmerken te verhelen. Zij verklaren openlijk dat hun doel slechts kan worden bereikt door de gewelddadige omverwerping van iedere tot dusver bestaande maatschappelijke orde. Dat de heersende klassen sidderen voor een communistische revolutie! De proletariërs hebben daarbij niets te verliezen dan hun ketenen. Zij hebben een wereld te winnen.
Proletariërs aller landen, verenig je!’
Het eerste schept de voorwaarden, het tweede is een voorwaarde. Het laatste betekent dat de socialisten, de communisten hebben verzaakt. Geen vereniging, veel versplintering. Te weinig eenheid, te veel onenigheid. Hier ligt een grote opgave, nationaal en internationaal.
Geen bronvermelding, omdat beide boeken, verschenen in 1848 en 1867, in tal van versies verkrijgbaar zijn op papier en op internet.
Zie vooral ook https://www.marxists.org/nederlands/index.htm
