De huidige tijd wordt door veel mensen als chaotisch ervaren. Er is zoveel geweld, terreur, de vele vluchtelingen, magere economische vooruitzichten, falende en soms corrupte politici, en dan ook nog een referendum waar zoveel meningen over mogelijk zijn dat men het niet meer weet. Het is een hele kunst hierin nog een beetje structuur te vinden.
Wat ook kan is te kijken wat tussen al deze rommel nog aan goede en mooie dingen en praktische initiatieven bestaat. Veeg die bij elkaar en zie wat resteert. Structuur of niet, het zal zo maar weer als zodanig worden opgevat. Zeker na een poosje.
Zoiets schoot me te binnen toen ik – niet voor het eerst – zat te lezen in Konstantin Paustovskij’s boek ‘De gouden roos’.
In dit mooie boek vol literaire herinneringen schrijft Paustovkij het verhaal ‘Kostbaar stof’ over de Parijse vuilnisman Jean Chamette. Diens pleegkind, de schone Suzanne, vraagt hem als kind: ‘Jean, zal ik ooit van iemand een gouden roos krijgen?’ Op latere leeftijd, na enkele ingrijpende gebeurtenissen, verzamelt Chamette tussen het afval van Parijs stofgoud, dat daarin in kleine hoeveelheden aanwezig is, bijvoorbeeld bij het afval van juwelierswerkplaatsen. Het vele zoeken resulteert in voldoende deeltjes goud om er een mooie flinterdunne gouden roos van te laten smeden. Enzovoorts.
Paustovskij ziet in de gouden roos het oermodel van de schepping. Kostbare korreltjes kunnen samen een levende stroom vormen, in ‘de strijd voor geluk, vreugde en vrijheid.’
Nu het lente is, maar vandaag de dag veel in de wereld diffuus, is het een noodzaak het stofgoud weer te leren zien. Er zijn zoveel bedreigingen. Laten we het stofgoud bijeenvegen en benoemen, zodat het gekend wordt. Van Paustovskij’s boeken kan men leren onderscheid te maken. Leren zien. Leren het stofgoud van de wereld bijeen te zoeken. Het stofgoud goed bewaren en het omvormen tot een grote stroom. Dan gaat het over vrede, de natuur en natuurlijk over veel dingen van het dagelijkse leven.
Zuinig zijn met stofgoud, daar zou men meer aan moeten denken nu met vluchtelingen omgegaan wordt alsof het slechts lastige getallen zijn, en met de natuur alsof het ook een rekensom is in plaats van een levende stroom. De kleine dingen doen ertoe. Het zijn de samenstellende delen. Veel mensen zetten zich in voor andere mensen en de natuur. Het is de kunst hen te verenigen, net als het bijeenvegen van het stofgoud voor de roos.
Bron: Konstantin Paustovskij, De gouden roos, Literaire herinneringen, in de serie Privé domein nr. 137, derde druk, uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam, Antwerpen 1997.
Het verhaal Kostbaar stof op pp. 11-22.
Konstantin Paustovskij (1892-1968)
