Asielzoekers, arbeidstijdverkorting en Spinoza

Wanneer ieder korter zou werken, kan alle werk eerlijk worden verdeeld en kunnen alle werklozen een normale baan krijgen. Nu zal men na bovenstaande titel denken dat ik dit zeg om asielzoekers gelijk ook aan het werk te zetten. Misschien geen slecht idee, maar daar gaat het me (nog) niet om.

Veel mensen en helemaal de politici in hun ivoren toren, reageren verbaasd dat er zoveel schreeuwend conservatisme naar voren komt nu de opvang van asielzoekers een nationaal debat is geworden. Zelfs mensen die zich heel hardop stevig, conservatief en angstig hebben laten horen zijn verbaasd over zichzelf. De media noemen het allemaal onderbuikgevoelens, maar wat is dat dan precies?

Het antwoord kun je vinden bij de filosoof Benedictus de Spinoza (1632-1677). Spinoza schrijft dat emoties sterker zijn dan het redelijk denken. Als je dat weet kun je met redelijk denken wel de gevoelens sturen. Bijvoorbeeld kan een hoopvol beleid angsten en onzekerheden terugdringen. Maar als dat niet gebeurt kunnen gevoelens dus sterk zijn. Zo sterk dat je het zelf niet eens beseft.

Nederland, Europa en de wereld verkeren in een langdurige economische crisis, met grote risico’s in eigen land en voor de wereldvrede. Sommige politici roepen vanuit hun ivoren toren naar het volk beneden, dat het allemaal wel meevalt nu we zoveel bezuinigd hebben en de economie aantrekt. Maar velen die in hun portemonnee kijken, werkloos zijn of werklozen kennen en de zorg voor hun familie zien verloederen, denken intussen, ‘het zal wel, ze kletsen maar door …’ Voor wie trekt de economie aan? Bullshit.

Het vertrouwen in de politiek is weg. Berusting kan een gevoel zijn, maar wanneer op de katalysator van de massale inspraakavond iedereen in paniek raakt door de ‘vele asielzoekers’, komen de gevoelens pas echt los. Dat is niet gek, Spinoza wist dit al. Dat mensen soms achteraf spijt hebben wat ze geroepen hebben, zal niet verhinderen dat het weer kan gebeuren.

Er wordt nu alom om kalmte geroepen. Natuurlijk, het morele en rationele appèl moet er ook zijn. Actie voor humaniteit. Met Spinoza kun je echter zien dat dit niet voldoende is. Hoe kunnen de politieke gevoelens weer een steviger grond krijgen?
      Politieke leiders moeten naar de echte structurele problemen kijken. En niet de schuld aan anderen geven. Ze moeten stoppen te bezuinigen, en wél investeren in werk, infrastructuur en het milieu. De regie nemen op het economische vlak. Het lef hebben iedereen korter te laten werken. Dan zal er meer vertrouwen ontstaan, een sterke positieve emotie. Het welkom voor vluchtelingen zal er een stuk mooier door worden.
      Er moet dus nog heel wat gebeuren!