David Rjazanov verdient dit jaar een ode. Rjazanov leefde van 1870-1938. Hij werd geliquideerd door Josef Stalin. Rjazanov heeft voor het marxisme in het bijzonder en voor de geschiedschrijving in het algemeen een grote verdienste. Hij was de oprichter van het Marx-Engels-Instituut te Moskou (1922-1931) en van het Marx-Engels-Archief.
Waarom juist een ode in dit jaar? 2014 is de 150ste verjaardag van de Internationale Arbeiders Associatie, ook wel de Eerste Internationale genoemd. Rjazanovs instituut begon met de volledige en kritische uitgave van de werken van Karl Marx en Friedrich Engels. Daarin werd ook begonnen met de studie en publicatie van de volledige verslagen van interne discussies van de Internationale. Deze internationale, om de arbeiders internationaal te verenigen, was een prachtig initiatief van Marx en andere voormannen van de arbeidersbeweging. Het was een belangrijke vorm van de praktische uitvoering van ‘Proletariërs aller landen verenig je!’ Dit is ook een heel leerzame geschiedenis, gezien de discussies en tegenstellingen die er waren of die ontstonden. Leerzaam met de mooie en lelijke kanten. Rjazanov is de man die een grote bijdrage leverde alle feiten te publiceren.
De volledige uitgave van de werken van Marx en Engels wordt de MEGA genoemd, de Marx-Engels-Gesamtausgabe. Na de uitschakeling van Rjazanov werd de uitgave van deze kritische MEGA stopgezet. Aan het eind van de jaren zestig, dus ruim voor de val van De Muur, werd in een gezamenlijk project van Oost en West dit initiatief echter weer opgepakt. Het eerste deel van de nieuwe uitgave van de volledige werken verscheen in 1975. In 1990 werd de opzet kritisch bekeken en volgde een doorstart, vanuit verschillende landen en instellingen. Nu werd de oude versie van Rjazanov met MEGA1 aangeduid, de nieuwe versie met MEGA2. Van deze nieuwe MEGA zijn inmiddels al tientallen delen en commentaren verschenen.
Het werk gaat nog steeds door. Het totaal zal 114 uitgebreide delen met daarbij veel commentaren, losse studies en jaarboeken over het onderzoek beslaan. Een mooie erfenis van David Rjazanov.
David Rjazanov (1870-1938)
Over de publicaties van de protocollen van de Eerste Internationale: Rolf Hecker, ‘Zum 150. Jahrestag der IAA, Zur Geschichte der Veröffentlichung der Generalratsprotokolle der Internationalen Arbeiterassoziation’, in: Jahrbuch für Forschungen zur Geschichte der Arbeiterbewegung 2014/III, Berlin 2014, pp. 158-172.
