Lusten of lasten?

Deze week kondigde verzekeraar Achmea aan meer dan 20% van haar personeel te gaan ontslaan. Het is niet het eerste bedrijf dat stelt op basis van de digitalisering en het internet veel minder werknemers nodig te hebben. De klant zoekt zelf wel wat hij wil op het web.

Vreemd is dat de hier verkondigde redenering vrijwel algemeen als vanzelfsprekend wordt ervaren. Terwijl er toch wel rare kanten aan zitten. Ten eerste werkt de klant zich tegenwoordig suf achter zijn eigen computer om aan allerlei verplichtingen te kunnen voldoen, financiële transacties te voltrekken, belastingen op te geven, de bureaucratie te beantwoorden, producten te kopen, een enquête in te vullen en inderdaad ook zelf maar weer eens een nieuwe verzekering te kopen na de nodige vergelijkingen op internet. Mensen denken dat dit tijd spaart, en wie telt de uren op?
      Maar goed, kun je zeggen, dat moet de burger zelf weten. Het is werken op de computer, maar men vindt het nu nog leuk.

Aan de andere kant, tegenover de klant, staat het bedrijfsleven. Dat zegt de klant te bedienen, maar wil in de eerste plaats gewoon renderen. En hier wringt iets. De microchips, de moderne computer en de smartphone hebben inderdaad veel veranderd. Veel wordt nu door de klant zelf gedaan. Het vreemde is echter dat het vervolgens als volkomen vanzelfsprekend wordt gebracht dat door de automatisering banen verloren gaan. Het komt erop neer dat het bedrijf profiteert, of liever het bedrijfsleven in totaliteit, terwijl de werknemer, zowel als individu als ook de werkende mensen in totaliteit voor de kosten opdraaien.
      Banen raken verloren, er moet door de overblijvers op de zaak harder dan ooit worden gewerkt en collectief onderhouden we alle werklozen, zij het meestal op een minimumniveau. De werknemer krijgt dus niet de lusten, wel de lasten. Schrale troost dat het profijt voor het bedrijfsleven slechts voor een bepaalde periode zal gelden, dus niet duurzaam zal blijken.

Had de slimme automatisering, mede ontstaan op basis van collectief betaalde wetenschap, niet gewoon een lust moeten zijn in plaats van een last? Waarom laten alle verzekeraars niet samen hun werknemers 6 uur per dag werken in plaats van 8? Dan gaat er geen baan verloren en wordt er prettiger gewerkt met de moderne techniek als hulpmiddel.
      Ja dán als hulpmiddel, in plaats van de machine die hem overbodig maakt en zich overbodig laat voelen.

De tot op de dag van vandaag gevormde ‘vanzelfsprekendheid’ van een denkkader dat ontslagen onvermijdelijk noemt, bewerkstelligd door wat vroeger propaganda en nu ‘framing’ heet, betekent niet dat dit de enige weg is.
      Volgens de CNV Dienstenbond zou Achmea te lang gewacht hebben met te reageren op veranderingen in de financiële wereld. Je kunt ook zeggen dat de vakbeweging wat eerder krachtig had moeten inspringen en eisen had moeten stellen over werktijd en werkomstandigheden. Niet alleen de lasten, ook de lusten. Is het nu te laat? Eis de lusten op!