Er schijnt in Nederland een nieuwe regering in de maak te zijn en achter de schermen wordt hier al maandenlang aan gesleuteld. Foei! Het komt toch weer neer op de veelverfoeide achterkamertjespolitiek. En het gaat inhoudelijk ook al niet de goede kant op, zeker niet in alle opzichten. Zo meldt de Volkskrant van 12 november dat de bouw van kerncentrales op de agenda staat, als reële mogelijkheid. Want ja, de windmolens en zonneparken leveren niet genoeg. De kernenergie wordt daarom opgevoerd als de nooduitgang van de klimaatcrisis.
Dat bericht stoort. Het is een zwaktebod. Vooral omdat het een vlucht lijkt in louter technocratische oplossingen die los staat van de noodzaak de natuur, het leven, de leefstijl, de ethiek, kortom alles wat menselijk is voorop te stellen in de aanpak van de energie- en klimaatcrisis.
Men denkt, zo wordt gezegd, aan twee centrales. Te bouwen in een jaar of tien. Bij die woorden zullen de handen jeuken van de managers van bedrijven die hier mooie investering in zien, waar ook nog flink mee te verdienen valt. Leve de klimaatcrisis? Dan vergeet je de diepe biodiversiteitscrisis, waaronder de vele vervuilingen.
Dat het mij stoort besef als ik op de markt een ‘De Riepe’ koop, de straatkrant van Noord-Nederland. Het redactionele artikel van dit blad heeft als treffende kop: ‘Het recht van alle mensen.’ En dat gaat over de rechten van daklozen, zieken, migranten, mensen met een strafblad, enzovoort. Dat je die rechten ook moet zien, ze kent en ze toepast.
En precies dat is in het geding wanneer de politieke leiders van het rijke Westen denken het hele complex van het klimaat en de natuur af te kunnen kopen met (wat) kerncentrales. Dit leidt tot oplossingen waarin de arme landen de grondstoffen mogen leveren en ongetwijfeld ook nog het kernafval onder hun Afrikaanse of Aziatische grond mogen opbergen. Die moeten het verder ‘maar’ doen met zonnepanelen, in Afrika schijnt toch de zon?
In de krant staat niet dat als het Westen weer op kernenergie over meent te moeten stappen, men ook aan de armere landen nucleaire kennis, technologie en een passende financiering zou moeten leveren. Kortom, de inzet van kernenergie leidt zonder kritische sociale tegenweer tot louter egocentrisme en hierbij wordt een egoïstische technocratie vooropgesteld. Als politieke sluitpost kan dat alles worden afgedekt door de geopolitieke – al dan niet militaire – activiteiten, die momenteel op alle continenten meespelen.
De onvermijdelijke komende discussies over dit thema, de nieuwe kernenergie, zullen vooral gaan over optelsommen van stroom, geleverd door windmolens, zonne-energie, andere groen geachte bronnen, maar zullen toch vooral ook moeten gaan over aanverwante sociale thema’s als de tegenstelling rijk-arm, de huisvestings- en voedingsvraagstukken enzovoort. Dus ook over rechtvaardigheid, eerlijkheid, altruïsme, sociaal leven en gepaste vormen van duurzaam consumeren en waar nodig een passende versobering.
De media met de krantenkoppen over kernenergie dreigen als afleiding van de ‘sociale kernvragen’ te gaan werken. Dat leidt tot simpele ‘ja-neen-vragen’ met bijbehorende publieksenquêtes die ingezet worden om draagvlak voor kernenergie te genereren en te vergroten.
Er blijft ecologisch, sociaal en politiek tegenweer nodig. Blijven demonstreren, actievoeren, doorgaan met praten en denken, kennisnemen van problemen elders en een daadkrachtige progressieve stevige politiek zijn noodzakelijk. De Klimaatmars van een week geleden was wat dat betreft een onderdeel van veel dat nog gaat volgen. Omdat de oplossing van de crises niet zit in één ding, maar in alles, dat heel het menselijk leven raakt.
‘Het recht van alle mensen’ is in het geding, inderdaad. Mensen van overal in de wereld, alle volkeren. Het gaat niet slechts om één standpunt dat op de agenda gezet wordt om kernenergie als acceptabele oplossing te promoten, maar om tal van samenhangende sociale vragen. En als de uitkomst zou worden dat kernenergie een kortetermijnoplossing zou kunnen bieden, dan moet dat bij voorbaat zó dat alle schadelijke effecten terug te draaien zijn naar echt natuurvriendelijke oplossingen.
Niets onder de grond stoppen dus.
