Politieke discussie die nooit stil zal staan

‘Dit is het begin, wij gaan door met de strijd.’ Een van de allerbekendste actieleuzes, vooral geklonken in de jaren zestig en zeventig. En de leuze klopt nog helemaal, zelfs als er even, oppervlakkig beschouwd, geen strijd te bekennen is.

Bij het referendum van de vakbonden over het pensioenakkoord gaven velen aan de keuze als opgedrongen, of zelfs als chantage te zien. Een dwangsituatie. En dat is het zeker, want de grote thema’s vloeien voort uit de klasse- en belangentegenstellingen van arbeid en kapitaal.
      Die dwingen tot actie, ook na perioden van versagen van de strijd. Die dwang komt er ook op neer dat op een zeker moment winst en verlies genomen of verworpen moeten worden. Het draait dan niet alleen om inhoud, zeker ook om de macht. Heeft de strijd de machtsposities van de werkenden versterkt, en is dat voldoende? Is er een beter perspectief van inhoud en macht voorhanden? De strijd zal inderdaad weer doorgaan, maar vanuit welk nieuw uitgangspunt? En wie reikt een nieuw goed werkend gezichtspunt aan?

Opmerkelijk is dat bij het referendum het om de inhoud ging, op zich terecht, maar er betrekkelijk weinig over de macht is gesproken. Maar gevoeld werd hij wel! Veel vakbondsleden stemden voor het behaalde akkoord, met verstand en intuïtie wetend dat soms het behaalde resultaat het sterkste is of lijkt. Wijzend op de inhoud, terecht kritisch en vaak afwijzend was er echter nauwelijks sprake van een verder reikend actieperspectief, de strijd om verdere versterking van de machtspositie met reële mogelijkheden nu nog meer resultaat te behalen. Feiten, inhoud, het doet ertoe, maar niet zonder meer. Jammer, maar realistisch.
    En als de macht nog niet toereikend is, telt de leuze weer. ‘We gaan door met de strijd.’

Grote politieke thema’s nu zijn en waren de transities in de zorg, het pensioen (en de lonen) en het klimaat. Ook de zorg kende een drastisch doordrukken van een rechts bezuinigingsbeleid. Vastgelegd in schijnbaar harde wetten. Met de pensioenen gaat dit nu gebeuren. Het klimaat ‘komt er aan’. De milieubeweging is nu al sceptisch. Terecht. Gaat de klimaatwet echt leiden tot de noodzakelijke verandering en betalen de vervuilers voldoende?
      Alweer noodgedwongen dringen nieuwe keuzes of zelfs chantage zich op. Als je het aan ‘de vervuilers’ overlaat, komt er dan überhaupt iets terecht van klimaatverbetering? Voldoende?

Maar we gaan door met de strijd. Na de transities in de zorg, ingegaan in 2015/2016, worden nu alweer tal van lapmiddelen uit de kast gehaald om feitelijke tekortkomingen die schreeuwen om een aanpak dan toch maar weer op de agenda te zetten. Zeker wanneer druk en actie ontstaat, en dat speelt nu permanent. Denk bijvoorbeeld aan de jeugdzorg, waar de uitvoering zichtbaar stagneert en gemeenten onvoldoende kennis en middelen hebben. Iets vergelijkbaars zal ook gebeuren met de pensioenen en het klimaat.
      Wat breed gevoeld wordt krijgt op een zeker moment zijn uitwerking. Maar niet zonder strijd, actie en organisatie.

Chantage of niet, de klassentegenstellingen roepen steeds weer nieuwe beginpunten en strijdvormen op. Daarbij is het nodig niet te vergeten dat de strijd natuurlijk om de inhoud gaat, maar ook om politieke macht. Zonder visies op de macht, op de noodzaak van grote democratische sociale macht, wordt een strijd, hoe terecht ook inhoudelijk, onnodig van haar kracht beroofd. Wat wordt het vervolg? Is dat duidelijk? Wat is er mogelijk?
      De politieke discussie komt hoe dan ook, altijd weer terug. Omdat de situatie dat afdwingt, je kunt het chantage of klassenstrijd noemen, het gebeurt.