Nieuwe cultuur – Snel praten

Ik wordt wat ouder. En U? Wordt u jonger? Dat is handig, want de jeugd praat steeds sneller. Het wordt een hele kunst dat bij te houden. Het lijkt of praten een doel is geworden, en luisteren een lastige bijkomstigheid. De cultuur is in verandering, ook op deze manier.
      De media doen er ook aan mee. Al weet ik het niet zeker, misschien moeten ze wel. Een half uur zendtijd, dat zijn toch algauw een stuk of zes onderwerpen. ’t Kan ook zijn dat de tv juist het voorbeeld geeft. Dat is dan een dubieus voorbeeld. Al wordt het massaal gevolgd.

Gaat onze hele cultuur steeds sneller spreken? Het lijkt er wel op. Is ‘De Wereld Draait Door’ geen voorbeeld hoe je snel een hele reeks onderwerpen kunt afraffelen en statements kunt lanceren? De kijker heeft nauwelijks tijd om te filteren wat voor hem ertoe doet. Daar gaat het natuurlijk ook niet om. Hup, je zit alweer midden in het volgende onderwerp.
      Het is ook subjectief, bij het ouder worden is de snelle jeugdbabbel soms té vlot. Dat is echter dan ook weer objectief, want met mij moeten er velen zijn die ook wat ouder worden en dat soort luisterprobleempjes krijgen op de gevorderde dag. Wij moeten het allemaal bijbenen en denken dat als het te vlug gaat dit aan onszelf ligt.

Krijg je meer tijd door sneller te praten? Op het eerste gezicht wel. In enkele seconden kan een hele reeks zinnen worden geloosd. Die is de spreker dan mooi kwijt. Maar heeft iedereen alles gehoord, begrepen en verwerkt, en ook de kans gehad nog iets terug te zeggen? Voor het gemak kun je tegenwoordig ook gewoon twee verhalen door elkaar heen lanceren. Dat is hoogst efficiënt. Dan ben je met twee dingen in één keer klaar.
    Pas was ik in een gezelschap waarin iemand genuanceerd en beargumenteerd enig begrip kon opbrengen voor het Russische standpunt ten aanzien van de Oekraïne. Buurman aan tafel ratelde er als reactie binnen enkele seconden een Angst-voor-Poetin-verhaal dwars doorheen? Een reactie? De eerste opmerking was voor de tweede heer vooral een trigger om te spreken. Daarna volgden er twee verhalen gewoon een poosje naast elkaar. En die keiharde stilte die uitbrak, toen ongeveer op hetzelfde moment beide waren afgelopen. Hedendaagse polemiek, ieder vindt wat, en Hups ..…! ‘Wat zei je nog maar weer?’
    Het lijkt snel, snel praten, maar schiet niet altijd echt op. Zoiets als Twitter? De tjilperij maakt soms inderdaad veel los, maar veel getjilp wordt niet gehoord, behalve als achtergrondruis. Praten is nog geen communiceren. Vroeger leerden we op school ‘Alle gedrag is communicatie’. Paradoxaal is praten soms de minste communicatie. Dan kan dit het beste ook maar heel vlot gebeuren. Het gaat zo voorbij. ‘Tok, tok.’

Debatteerlessen en trainingen – ja, die bestaan – zouden veel aandacht mogen besteden aan een zekere rust. Zoals vroeger op briefhoofden van instellingen stond: ‘S.v.p. één onderwerp per brief’. Dat was handig voor de ontvangende ambtenaar of klerk. Tegenwoordig zou een brief met twee onderwerpen gewoon in twee delen worden gescheurd. Dan heb je twee brieven. Zo worden in de spoedspeak ook de onderwerpen in losse elementen de wereld in gekegeld. En vooral kunnen we tegenwoordig goed knippen en plakken, wat er ook gezegd wordt.

Soms kan ik alles even niet meer volgen. Dat moet voor meer mensen gelden. Adempauze, luisterpauze? Wordt er nog geluisterd? Als de cultuur zo verandert, is dat te stoppen? Het kan wat worden, mensen willen ouder worden en al die lange tijd nog meer spreken. Tel dat eens bij elkaar op! U snapt het al, van mij mag het een pietsje langzamer, even ademhalen, het kan geen kwaad. ‘Sorry, ik heb het even niet gehoord, wat zei je precies?’ Praten is uiten, je hoort zo een boel. Ook wat er niet eens werd gezegd.