De wereld gaat maar langzaam vooruit

Als het om het vraagstuk van euthanasie gaat is Nederland een tamelijk beschaafd land. Euthanasie is mogelijk bij ondraaglijk lijden en op de uitdrukkelijke wens van de persoon zelf. De situatie waarin men kiest is niet vrij, de keuze zelf wel, al is dat dus betrekkelijk. Vragen en discussie hierover horen bij de ethiek. En zeker is: druk van buiten en economische motieven mogen nooit voorop staan.

Wat dat laatste betreft is Nederland niet zo’n beschaafd land. Keer op keer mekkeren vooral de rijkeren over de uit de hand lopende zorgkosten. Afgelopen jaren is herhaaldelijk geprobeerd de zorg in een kwaad daglicht te stellen omdat deze duur is. Alsof goede zorg alleen een kostenpost is, wat zeker niet zo is. Het zijn nog slechte economen ook ….

Kort geleden, 8 januari, was Wouter Bos voor de tv. Hij doet tegenwoordig op commerciële basis aan zorg en euthanasie. Althans hij adviseert erover. Nu dus voor tv. De kosten voor de zorg rijzen de pan uit volgens een naar men zegt op eigen houtje opererend Centraal Plan Bureau. ’t Is toch wat.
      Bos begrijpt in zijn commentaar dat er mensen zijn die zeggen dat kosten hen te veel worden en dat er onrust over ontstaat. Hij vindt weliswaar dat economische motieven – lees de eigen bijdrage van rijkeren aan armere mensen – eigenlijk niet bepalend mogen zijn. Maar zijn argumenten wippen vervolgens wel over het randje. Er is debat nodig over grenzen aan de zorg voor ouderen. Bedoeld is dan weer: de grenzen aan de kosten.

Bos kan wel rekenen. Maar ook de inhoud telt. Zijn idee is nu dat het lange leven met die hoge ouderdom in de toekomst toch wel wat anders benaderd kan worden. Doe nog eens wat leuks met je oude familielid in zijn laatste levensfase, ga samen met hem op reis, voer betere gesprekken en laat de laatste ingreep dan achterwege. De suggestie dus: dat is goedkoper en bij elkaar opgeteld toch een vrij vrolijk einde.
      Leukigheid als criterium voor zingeving? Dat zou de zuiverste vorm van opportunisme zijn. En fout geredeneerd natuurlijk, want wie zegt dat mensen nu niet met hun familie zo nu en dan iets aardigs doen en goede gesprekken voeren? Is dat wat nieuws? Wie bepaalt de inhoud van dat goede gesprek? Tja, misschien denk je niet zo positief meer over mensen, vanuit een sociaaldemocratie zonder visie.

In 1924 schreef Thomas Mann zijn bekende boek ‘De Toverberg’. Vorig jaar kwam dit boek opnieuw bij De Arbeiderspers uit in een mooie vertaling door Hans Driessen. Negentig jaar geleden geschreven, zowat een eeuw terug. Het boek is van voor de sociaaldemocratie de verzorgingsstaat invoerde en helemaal van voor dat de sociaaldemocratie deze weer wilde afschaffen.
    Thomas Mann schrijft hierin – ja zo lang geleden al! – over het zinloos rekken van het leven van een ernstig zieke die in het verhaal grote hoeveelheden dure zuurstof krijgt toegediend. Een van de hoofdpersonen in het verhaal vindt het maar verkwisting en meent: ‘Wat had het voor zin, al deze kwellerij en dit kostbare kunstmatige rekken van leven in een volkomen uitzichtloze situatie? De man zelf was het niet kwalijk te nemen dat hij het dure levensgas tot zich had genomen; ze hadden het hem immers opgedrongen.’ Enzovoorts (pag. 364).

Kwellerij, een mooi woord. Kwellerij door druk van buiten. Nu in omgekeerde richting. De wereld gaat er in honderd jaar niet op vooruit als je eerst progressief voorwaarts gaat en dan even progressief achteruit.