Vorm en inhoud

Kun je vorm en inhoud scheiden? Je hoort vaak zeggen dat politici lijden en zelfs vallen onder het mediageweld. De mediawerkelijkheid eist dat je in een minuut je punt maakt. ‘Je punt maken.’ Heb je niets meer te zeggen dan een punt? Dan is de vorm adequaat, zo snel mogelijk weer je mond houden. Heb je meer te vertellen? Dan past de vorm niet. Iets echt inhoudelijks vergt vaak toch enige uitleg. En dat kan interessant zijn.
Daar hebben we dan geen tijd meer voor? Zeg liever: ‘Geen aandacht.’ Vlug, vlug. Weinig inhoud, snelle vorm.

Georg Hegel en Karl Marx waren filosofen die wel wat te vertellen hadden. Hun vorm is die van de ontwikkelde redenatie, een inhoud waar de vorm zich bij aanpast. Beiden hadden ook een visie op de eenheid van vorm en inhoud. Niet alleen in de hedendaagse mediawerkelijkheid, ook in de ogenschijnlijk zo bezonnen tijd van de Duitse klassieke filosofie was al een scheiding van vorm en inhoud gangbaar. Hegel uit kritiek op deze scheiding in zijn boek over de rechtsfilosofie. Hij meent: ‘... in de wetenschap is de inhoud wezenlijk aan de vorm gebonden.’ (Vorrede, Grundlinien der Philosophie des Rechts, 1820)

Heeft de mediawerkelijkheid hier nog wat aan? De snelle vorm overheerst wel sterk. Foute vorm, daardoor geen ruimte voor inhoud. Deze werkelijkheid kent echter gelukkig ook nog oases van rust, documentaires die iets zeggen.

Niet alles is zwart in de kleurige media. Kleurig of gekleurd, de ideologie van de losse statements is ook de ideologie van het neoliberalisme. Geen vorm, weinig inhoud, alleen het korte termijn winst- of effectbejag. Inderdaad zijn vorm en inhoud nauw verbonden. Hegel kan soms knap ingewikkeld schrijven, er zit nog altijd veel waars in.

Georg Hegel, 1770-1831