Wie heeft gelijk? Beiden hebben een duidelijk feit waargenomen. Misschien de een iets duidelijker, want die is er zelf geweest. Althans dat beweert deze persoon. Maar ja, wat de ander ziet is ook niet mis, want iedereen, duizenden kunnen zijn waarneming overdoen door op Google Maps te kijken. Kennelijk staat het daar op. Voor de aardigheid heb ik dit nu niet gedaan. Ik ga er maar even van uit dat de genoemde waarneming klopt. Ik kan het verifiëren, maar hoe moet ik verifiëren dat de ander zelf op het kennelijk bestaande eiland is geweest?
De discussie is makkelijk te beslechten, want ik ben er zelf ook geweest. Maar ja, dat geldt dan voor mij, ook voor een ander? Ik kan vervolgens nog tal van gezichtspunten aandragen die mijn eigen waarneming bevestigen.
De onderliggende vraag bestaat echter dan nog steeds. Wat is een feit? De eenvoudige sensualist kan een feit noemen wat hij waarneemt. De constructivist zal daar tegenover beweren dat feiten, weliswaar op grond van ervaringen of waarnemingen, een gedachteconstructie zijn. Immers, we beschrijven de wereld tegenwoordig toch in heel andere termen als vroeger? Bijvoorbeeld in de scheikunde. Als derde optie kan ik als dialectisch denkend persoon beweren dat een feit een verhouding is van een werking van of vanuit de werkelijkheid en een actieve (re)constructie door mijn denkwerk. Dan heeft een feit iets objectiefs of reëels en iets actief-subjectiefs tegelijk.
Dan nog blijft het de vraag overeind hoe die verhouding dan precies is. Zij verandert namelijk steeds, althans in het dagelijks leven. En op grotere schaal, zoals in de wetenschap, ontwikkelt deze verhouding zich steeds verder. Het zal wel een objectief-subjectieve mix zijn, maar welke precies?
In mijn boek over Feuerbach en de actuele religiekritiek ‘Godsdienstkritiek, respect en actieve tolerantie’ schrijf ik: ‘... En met het ontstaan van deze nieuwe mediawerkelijkheid wordt de vraag naar de ‘werkelijke’ werkelijkheid opnieuw aan de orde gesteld.’ (pag. 36) Vormen de beelden van de virtuele wereld de religie van de nieuwe tijd? Kunnen we de werkelijkheid nog goed van digitale beelden en massaal bekeken beweringen onderscheiden? Als beter kijken op Google Maps laat zien dat Lanzarote toch een eiland is, hoeveel anderen zullen door flitskijken op internet het nog steeds anders waarnemen?
Dit brengt ons terug bij het begin. De virtuele digitale werkelijkheid, waar de hele mensheid zich steeds meer totaal in onderdompelt, verandert ons denken, onze redeneringen én onze waarneming en beelden. Er ontstaan leuke en interessante gesprekken door en bovendien belangrijke ethische vragen. Wordt onze werkelijkheid nu versimpeld of niet, en ontstaan hier nieuwe problemen door? Vervreemding?
Misschien is Lanzarote binnenkort volgens vrijwel de hele mensheid toch een plaats op Gran Canaria. Je zult als rechtgeaard Lanzarotter er maar wonen …
Kunt u het zien?
Zijn we hier in of op Lanzarote?
