Reactie op het voorontwerp omgevingsplan voor Stadshavens van de Gemeente Groningen, inclusief de aanzetten van de eerste deelplannen zoals weergegeven in Informatiekrant Stadshavens, en inclusief het Milieueffectrapport.
Betsy van Oortmarssen en Jasper Schaaf, ingediend bij Gemeente Groningen op 23 maart 2023
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
De gemeente Groningen heeft de afgelopen decennia veel aandacht gehad voor vernieuwende bouwkunst en voor bewonersparticipatie. Dit levert veel bruikbare inzichten op voor de ontwikkeling van Stadshavens. Zo zijn bijvoorbeeld uit het uitstekende ‘verslag’ van ‘Bouwjong’ (Groningen 2010, m.n. de pagina’s 37-39) belangrijke richtpunten voor de langere termijn te destilleren. Wij hebben er inspiratie uit geput; dat brengt ons tot een viertal bedenkingen bij deze versie van het omgevingsplan.
1. Houd bij het totale project én voor de deelplannen de norm aan van (tenminste) 30% sociale huurwoningen. Daar is immers een schreeuwend tekort aan. Stadshavens kan in een grote behoefte voorzien. Realiseer daarbij een variatie van woningentypen, met een mix van koop/huur, eengezinswoningen/appartementen, woningen voor starters, alleenstaanden, gezinnen, senioren. Pas ook van meet af aan woonvormen in voor mensen die aangewezen zijn op hulp en begeleiding. Laten we er een écht diverse, inclusieve wijk van maken, met een gemêleerde bevolkingssamenstelling!
2. Pas bestaande natuur van Betonbos in in de plannen en verbind het met het nieuwe groen. Méér ‘natuur inclusief’ kun je het niet hebben: vitaliseer het gebied met oude bomen (schoonmaken, betonplaten eruit, voorzien van nieuwe aanplant) en zorg voor aansluitende groene zones in de nieuwe bebouwing. Daarmee behoudt dit bijzondere terrein ook voor de nieuwe wijk zijn essentiële rol: als opvang van warmte, water, geluid, als broed- en verblijfplek van vogels en andere dieren (biodiversiteit!), als groene oase. Je kunt dit stuk natuur niet nú vernietigen omdat er op den duur (over 15 jaar?) verderop in het plangebied een nieuw Havenpark ontworpen wordt. Dat lijkt ons volstrekt in strijd met de groene ambities van de gemeente Groningen en met de noodzaak van natuurbehoud.
3. Geef ruimte voor architectuur van onverwachte vormen; bevorder dat Stadshavens een wijk wordt met smoel en kleur. Door de kanalenstructuur aan de noordoostkant van de stad is bij de stadsvernieuwing eentonige architectuur ontstaan. Zie bijvoorbeeld het Oosterhamrikkanaal. Maak geen gesloten gevelwanden langs het Eemskanaal en het Damsterdiep (met binnenterreinen die omsloten worden door massieve bebouwing), maar bouw met variatie in hoogte, volume en vorm. Geef woningen lucht en lucht door slimme, speelse plaatsing. Creëer ruimte voor alle mogelijke ontmoetingen. De unieke locatie, met zijn eigen cultuurhistorische én natuurhistorische elementen, vraagt om originele bouwplannen. Wissel af, trek lijnen van karakteristieke elementen uit de historie (oude balkgaten en slootjes, scheepswerven, havens, scheepvaart, graanoverslag, pakhuizen, schipperswoningen) door naar het heden. Anno 2023 kunnen we niet langer financiële calculaties, die eenvormigheid en massief bouwen in de hand werken, de boventoon laten voeren. Zet creativiteit in van historici, kunstenaars, ecologische experts, betrokken buurtbewoners etc. en creëer op deze speciale plek binnen de gemeente een opvallende, kleurrijke, duurzame en leefbare wijk, waar het goed wonen en leven is.
4. In het boek van ‘Bouwjong’ staat op pag. 38: ‘De beste basis voor interactie en contact is wanneer omwonenden reeds tijdens de planvorming betrokken worden.’ Betrek bewoners van aanpalende straten en buurten (naast de formele inspraakmomenten, waaronder nu over het voorontwerp omgevingsplan) , in het verdere proces bij de uitwerking. Maak gebruik van hun kennis en inzichten, betrek hen – via workshops, brainstormsessie, in projecten – bij alle stappen. Dit zal veel energie en creativiteit genereren en zal de kwaliteit van de uiteindelijke resultaten ten goede komen.
We dringen met klem aan op bijstelling van het concept omgevingsplan en op aanpassing van het verdere ontwikkelproces: méér sociaal en divers, méér natuur, méér creativiteit en variatie, méér actieve bewonersparticipatie!
