– Maar het is dat dekselse individualisme, dat diep in de hele denkwijze van ook diegenen steekt, die zich ‘socialist’ noemen, die tegen het individualisme donderen maar dat zelf niet uit hun hoofd kunnen zetten. Zij zijn zelf particulieren gebleven en hebben zich het communisme niet eigen kunnen maken. –
Joseph Dietzgen (1886, noot 1)
Toen ik in 2018 mijn boek Actief socialisme en vrijheid de ondertitel Pleidooi voor hechtere linkse samenwerking meegaf, was de reactie soms: waar bestaat die samenwerking dan? De zichtbare toenadering tussen GroenLinks en de PvdA was nog niet begonnen.
In dat boek veronderstel ik linkse machtsvorming, wil het sociale denken en het socialisme wat voorstellen. Diep ingedaald individualisme is echter een grote blokkade.
In dit boek stel ik onder meer: ‘De economische, klimatologische en militaire crises hebben effect, maar de reacties zijn niet vanzelfsprekend sociaal en democratisch gericht, of er wordt zelfs helemaal niet gekoerst op een helder doel. De socialistische maatschappij is dus echt nog altijd beter, maar het is een idee, onaf, eigenlijk nog altijd een half ontgonnen gebied. Dat geldt ook voor tal van linkse en ecologische bewegingen. Veel ideeën, bijna evenveel versplintering.’ (Noot 2; p.137)
Voor socialisten, in wat voor organisatie of welke lokale beweging dan ook, zou moeten gelden niet alleen het beperkte doel voor ogen te houden, maar altijd ook de bredere doelstelling van een echt sociale samenleving. Dus die maatschappij die nog zo ver weg lijkt. Gebeurt dat niet dan vervluchtigen alle ideeën, ook de allerbeste.
En hoe kan je dat organiseren? Bijvoorbeeld met een regelmatig terugkerend congres met alles wat daadwerkelijk koerst op sociale verandering.
De versplintering is de reden waarom ik een samenwerking die louter parlementair gericht is weinig kansen geef. Wat de één opbouwt wordt door de ander weer de nek om gedraaid. En zo’n afbraak gebeurt maar al te makkelijk.
Afgelopen week hebben we kunnen zien hoe de PvdA haar geloofwaardigheid in één klap verspilt door in de Eerste Kamer te stemmen vóór CETA, het kapitalistisch handelsverdrag van Europa met Canada. Een massale actie en het eerdere PvdA-optreden in de Tweede Kamer verhinderden de aanname niet.
Wil links echt samenwerken, de leden en de (nog) ongeorganiseerden, dan moeten meer bewegingen onder één noemer gebracht worden. Dat moet samenwerking zijn vanaf de basis, bijvoorbeeld de lokale huurdersactie, tot en met het serieuze kritische verhaal dat een alternatief voor kapitalistisch denken en handelen biedt.
Een werkelijk democratisch socialisme moet zich nestelen in de haarvaten van de samenleving en dat is veel meer een parlement alleen.
Bronnen
Noot 1: Joseph Dietzgen, Haben wir etwas mit den Anarchisten gemein? (1886), in Joseph Dietzgen, Schriften in drei Bänden, deel III, Akademie Verlag, Berlin (DDR) 1965, p. 14.
Noot 2: Jasper Schaaf, Actief socialisme en vrijheid, Pleidooi voor hechtere linkse samenwerking, Uitgeverij Damon, Eindhoven 2018, p. 137.
Nog te koop: ISBN 978 94 6340 142 5, zie website Uitgeverij Damon.
