Een gewetensvraag aan jezelf? Het zal wel retorisch bedoeld zijn. Toch steekt één persoon haar vakbondsvinger op. Het kapitalisme betekent immers werkloosheid en toenemende armoede voor velen. Een enkele stem in dit over kapitalistische grondslagen zo eendrachtig gezelschap legt echter een erg sterke bewijslast op één paar schouders. De eenzame uitzondering hypernuanceert daarom snel haar mening. Het kapitalisme moet wel wat anders.
Maar toch. Rare vraag? Het kapitalisme verkeert al weer een hele poos in diepe crisis. En een door maatregelen misschien mogelijke positieve ontwikkeling lijkt een permanente smet van crisis met zich te gaan meezeulen. De productieve kant van het kapitalisme, die zeker groter en langduriger was dan veel vroegere socialisten dachten, lijkt zijn grenzen in zicht te krijgen. Al klinken de woorden misschien hard en onwennig, als je die duidelijk benoemt.
Zekerheid is er niet, want wie weet hoeveel productieve factoren voor langere tijd nog aangezwengeld kunnen worden, zoals innovaties, een sterkere mondiale consumptie of zelfs – groot taboe! – door het werk eerlijker te verdelen?
Bovendien lijkt de reeks van Europese en andere topontmoetingen iets speciaal op te leveren, een rare mix van vrij marktkapitalisme en een heleboel centrale sturing en afspraken. Wat is dat nog voor economie? In ieder geval één waar nog altijd minderheden optimaal profiteren en de massa’s de rekening betalen.
De vraag stellen is echter al interessant. Kennelijk zijn er zo langzamerhand meer kapitalisten die hun verantwoordelijkheden breder zien dan hun directe eigenbelang. Op zich al bijzonder, kennelijk is er veel aan de hand. Ze zeiden natuurlijk altijd al het algemene belang te dienen, maar er heerst nu een sterkere serieuze ondertoon. ‘We weten het niet zo zeker meer allemaal.’ Voor alle duidelijkheid, de kortetermijngraaiers bestaan ook nog genoeg. Nu nog snel de kans wagen en nooit de dief van je eigen portemonnee. Dat soort praat. Dit kan echter een interessante belangentegenstelling oproepen.
Naast de vraag de subvraag: ‘Hebben we een ooit een goed alternatief economisch model gezien? Natuurlijk niet, want Davos kijkt naar oude mislukte oplossingen, liefst zelfs die nog wat chargerend. Iets nieuws of slimme sociale mengvormen? Misschien volgend jaar maar eens bespreken.
Het antwoord bevredigt niet. De vraag wél. Deze zal komende tijd nog vaker worden gesteld.
Foto: Klaus Schwab, de oprichter op zijn Forum. Bron onder meer: De Volkskrant 28 januari 2012.
